Staatssecretaris Blokhuis van VWS heeft de Tweede Kamer een brief over de voortgang van het nationaal preventieakkoord gestuurd. Dit akkoord is gesloten met zorgaanbieders, verzekeraars, patiëntenorganisaties, gemeenten, sportclubs en -bonden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Doel is om gezamenlijk in te zetten op preventie en zo bij te dragen aan de gezondheid van alle Nederlanders.

Ik zie dat dit preventiebeleid voortborduurt op de jarenlange wens om voortijdig in te grijpen: om zorgkosten beheersbaar te houden is het beter te voorkomen dan te genezen. In dat kader zien we allerlei initiatieven om een gezondere leefstijl te promoten. Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG)  is daar een voorbeeld van. Hier ben ik zelf bij betrokken als Reos adviseur. Onze job is om ervoor te zorgen dat partijen binnen de zorg en het sociale domein hun aanbod op elkaar afstemmen om de juiste zorg op het juiste moment te leveren. Zorg die er op (in)gericht is mensen zo vroeg mogelijk een gezonde leefstijl aan te meten. Het sterke aan JOGG vind ik dat zorgverleners, welzijn, GGD, sportverenigingen, scholen, kinderopvang, gemeenten en verzekeraars de handen ineen slaan om kinderen en hun ouders een gezondere leefstijl aan te leren. Het credo is “Bewegen is leuk, een gezonde snack is hip en water drinken is vanzelfsprekend.” 

Geluksmomenten
Maar is dit ook genoeg als ongezonde keuzes zo moeilijk te weerstaan zijn? Ik ben bang van niet. De tabaksindustrie weet als geen ander hoe de consument te verleiden om een pafke op te steken, ondanks de verplichte waarschuwing dat roken schadelijk voor de gezondheid is. Een eerste sigaretje is lekker spannend, elke volgende geeft een lekker (verslavend) gevoel dankzij de nicotine. Een sigaretje opsteken is een momentje voor jezelf.

De genotsindustrie slijt hun producten omdat zij met uitgekiende marketingcampagnes inspelen op een onderliggende behoefte van de klant: garantie op geluksmomenten met elkaar. McDonalds en Coca Cola verkopen geluksmomenten, Douwe Egberts verkoopt gezelligheid.

Hoge prijs
Elke professional en ervaringsdeskundige weet dat je voor leefstijlverandering letterlijk en figuurlijk een hoge prijs betaalt. Niet alleen zijn appels nog altijd duurder dan een gevulde koek, je moet ook enorm gemotiveerd zijn om gezonder te gaan leven. De overheid zou gezondheid daarom beter kunnen verkopen. 

In de betaalbaarheid van gezonde keuzes kan de overheid een positieve rol spelen. Via belastingheffingen, bijvoorbeeld, kun je bepaald gedrag belonen of straffen. De Britten hebben ons laten zien hoe snel de frisdrankindustrie het suikergehalte in frisdrank verlaagt nadat de suikertax werd ingevoerd. Duurzaam voedsel kan de overheid fiscaal aantrekkelijk maken, om de gezonde leefstijl betaalbaarder te maken. Fruit vrijstellen van BTW zou een voorbeeld kunnen zijn.  

Publieke opinie
Maar ook dat vind ik niet genoeg. Er kan nog meer. Namelijk onder druk van de publieke opinie. Supermarkten passen hun aanbod aan met meer biologische producten, omdat er vraag naar is. McDonalds past z’n menu's aan; het serveert steeds meer salades en biedt nu snoeptomaatjes aan bij de happy meal. Ik denk dat de overheid kan leren van marketingcampagnes van de voedselindustrie en die principes in te zetten om de bevolking te verleiden of zelfs te enthousiasmeren tot een gezondere leefstijl.

De vraag is in hoeverre de overheid zich mag bemoeien met persoonlijke levenssfeer: als ik een patatje oorlog wil eten moet ik dat toch zelf weten? Ik geloof dat ieder mens van nature gezond en gelukkig wil zijn. Ik geloof ook dat ieder individu wat te kiezen wil hebben. Dus waarom niet inspelen op die onderliggende behoefte en verleiden tot een gezondere leefstijl? Dan maken preventieakkoorden grote kans van slagen omdat het wordt ingebed in de samenleving. Ieders inspanning wordt dan sneller met resultaat beloond.