Zorgverleners in de eerste lijn zijn steeds vaker op zoek naar de meningen en ervaringen van hun patiënten. Patiënten betrekken bij de eerste lijn leidt tot zorg die beter toegesneden is op de wensen van patiënten. Maar succesvolle patiëntenparticipatie komt niet vanzelf tot stand. Naast de motivatie van patiënten is de organisatiekracht van eerstelijnsorganisaties een belangrijke voorwaarde voor succesvolle patiëntenparticipatie.
Laat patiënten weten wat er met hun inbreng gebeurt
Uit de NIVEL kennissynthese “Patiëntenparticipatie in de eerste lijn” blijkt dat patiënten graag hun ervaringen delen en meedenken over de zorg in de eerste lijn. Maar, patiënten blijven alleen gemotiveerd als aan hen wordt teruggekoppeld wat er met hun inbreng is gebeurd. Patiëntenparticipatie is dan ook niet vrijblijvend. Zorgverleners moeten daadwerkelijk iets doen met de uitkomsten van patiëntraadplegingen, zoals het uitvoeren van haalbare praktische suggesties, of het verbeteren van hun beleid aan de hand van inbreng van een cliëntenraad. Het kan ook voorkomen dat aan de wensen van patiënten geen gehoor gegeven kan worden, bijvoorbeeld als ze financieel niet haalbaar zijn. Ook dat vraagt om terugkoppeling, waarbij uitleg gegeven wordt waarom een suggestie niet haalbaar is.
'Eerstelijnspraktijken zijn beter in staat om patiëntenparticipatie op te zetten en vol te houden als ze een zekere organisatiekracht bezitten.'
Een structurele aanpak vraag om structurele organisatiekracht
Eerstelijnspraktijken zijn beter in staat om patiëntenparticipatie op te zetten en vol te houden als ze een zekere organisatiekracht bezitten. Daarbij kan financiële ondersteuning behulpzaam zijn, zodat er mensen en middelen vrijgemaakt kunnen worden. Daarnaast kunnen professionele organisaties op het gebied van patiëntenparticipatie ondersteuning bieden aan eerstelijnsorganisaties bij de uitvoering ervan.
Hoewel patiënten een (financiële) ondersteuning geen voorwaarde vinden voor hun eigen participatie, is het aanbieden ervan een blijk van waardering en een teken dat de input van patiënten serieus wordt genomen.
Kennissynthese en praktische handreiking voor het veld
Voor de NIVEL- kennissynthese “Patiëntenparticipatie in de eerste lijn” voerden onderzoekers van het NIVEL in samenwerking met medewerkers van Zorgbelang Brabant gesprekken met diverse eerstelijnsorganisaties. Daarnaast voerden we een (internationaal) literatuuronderzoek uit en is er een vragenlijstonderzoek onder bijna 300 zorggebruikers uitgevoerd. De resultaten hiervan vormen een inventarisatie van de kennis over de uitvoering, voorwaarden en effecten van patiëntenparticipatie in de eerste lijn. Om zorgverleners te helpen bij het opzetten en uitvoeren van patiëntenparticipatie zijn deze en andere resultaten uit de kennissynthese tevens vertaald naar een praktische handreiking voor het veld waarin adviezen en aanbevelingen uit de praktijk bijeen gebracht zijn.
Reos verkent in 2017 samen met de regionale zorgorganisaties, Zorgbelang Zuid-Holland, Zorg en Zekerheid en de Hogeschool Leiden hoe patiënten gericht betrokken kunnen worden bij regionale verbeterprojecten. Zie onze activiteiten 2017 bij Programma 2: Goed leven met een chronische aandoening.
Samenwerking
Zorgbelang Brabant
Subsidiegever
Versterking Eerstelijn Zuid-Nederland
Bron: Nivel