Landelijk beeld Jeugd GGZ
De invoering van de Jeugdwet vraagt extra aandacht. Er blijkt landelijk een breed palet aan problemen. De Vereniging Nederlandse Gemeenten merkt in de publicatie Advies kwartiermaker zorglandschap op dat - de voorheen landelijk opererende - specialistische jeugdhulp moeite heeft met de decentralisatie. De specialistische expertise ziet men graag in de lokale keten. Zorgaanbieders staan daar positief tegenover, maar hebben drie uitdagingen: hoe doen we dat efficiënt, innovatief en met behoud van de bijzondere expertise?

Botsing systeemwereld en leefwereld gezinnen
Een ander landelijk knelpunt is de botsing tussen de systeemwereld (organisatie, financieringswijze, regels en procedures) en de unieke leefwereld van gezinnen. Het zorginhoudelijk beleid is op de leefwereld gericht, het ‘instrumentarium’ zit vast aan systemen voor planning en verantwoording. Dat belemmert de verschuiving van zorg. Een derde knelpunt is dat integraal samenwerken een diepgaande verandering vraagt bij alle betrokkenen van denken en doen. Het is de vraag in hoeverre de vaardigheden en voorwaarden die daar voor nodig zijn voldoende aanwezig zijn voor een productieve samenwerking. 

Situatie Jeugd GGZ Zuid-Holland Noord
In Zuid-Holland Noord deed Reos een inventarisatie naar de samenwerking van de eerste lijn met gemeenten en GGZ partijen. We hebben hiervoor gesproken met vertegenwoordigers uit gemeenten, een oudernetwerk, de eerstelijnszorg, de jeugdgezondheidzorg, de vrijgevestigde praktijkhouders Jeugd GGZ, een jeugdgezondheidsteam en de specialistische GGZ. De geïnterviewden wijzen knelpunten aan op de aspecten:

• Gericht en snel verwijzen;
• Goed omgaan met (oplopende) wachtlijsten en wachttijden;
• Zorgvuldig op- en afschalen van hulp;
• Naleven van bestaande privacy-regels en juiste kennis over wat wél kan; 
• Voldoende recente kennis en vaardigheden om bijvoorbeeld goed door te vragen of goed te verwijzen bij de medewerkers (POH GGZ Jeugd of deelnemers aan JGT’s, CJG’s, wijkteams en Wmo-loketten) waar een gezin of jeugdige als eerste contact mee heeft. 

Ongeveer 5% van alle jeugdigen (0-18 jaar) heeft een psychische aandoening, die leidt tot ernstige beperkingen in hun functioneren of tot een verhoogd risico op een verstoorde ontwikkeling. In de regio Zuid-Holland Noord krijgen naar schatting 12.500 jeugdigen een vorm van jeugdhulp, waarvan 5.700 hulp van de Jeugd GGZ. Het budget van Holland Rijnland voor jeugdhulp is momenteel ongeveer 90 miljoen (TWO Jeugdhulp). 

In Zuid-Holland Noord werken dertien gemeenten samen in Holland Rijnland. De gemeenteraden nemen besluiten over beleids- en financiële kaders. TWO Jeugdhulp en Holland Rijnland heeft een dienstverleningsovereenkomst met de betrokken gemeenten voor het sluiten van de contracten met de 150 zorgaanbieders. 

Lokaal en regionaal in gesprek blijven
De transformatie in de jeugdzorg is een grootschalig en ingrijpend herordeningsproces. Hoewel diverse knelpunten worden gesignaleerd, is er veel in beweging. Door lokaal en regionaal in gesprek te blijven over de transformatie en de specifieke casuïstiek, zal de integratie en transformatie zich stap voor stap voltrekken. We zien meer en meer een gemeenschappelijke taal en aanpak ontstaan. Dat geeft vertrouwen dat de jeugdzorg zich ontwikkelt naar een sector die goed inspeelt op behoeften van cliënten en gemeenten. 

Vervolg
Na deze verkenning organiseert Reos op 28 september een vervolg met de geïnterviewden uit Zuid-Holland Noord, om de resultaten en vervolgstappen te bespreken.
 
Zorg en Zekerheid financiert deze verkenning vanuit gelden uit de beleidsregel regionale ondersteuning eerstelijnszorg en kwaliteitsontwikkeling.